KAJIAN AGAMA ISLĀM HENDAKLAH MENGIKUT JALAN MAZHAB AHL Al-SUNNAH WA AL-JAMAʿAH

Lampiran 1

Rencana ini adalah terjemahan lampiran yang dikembarkan bersama-sama kertas kerja bertajuk “KAJIAN AGAMA ISLĀM HENDAKLAH MENGIKUT JALAN MAZHAB AHL Al-SUNNAH WA AL-JAMAʿAH” yang dibentangkan dalam seminar sehari yang bertema “SHĀH WALĪ ĀLLAH AL-DIHLAWĪ: SUMBANGANNYA TERHADAP PERKEMBANGAN PEMIKIRAN DI NUSANTARA” pada 10 Mei 2003/8 Rabiulawal 1424H di Universiti Islām Antarabangsa Malaysia; anjuran Jabatan Uṣūluddīn Dan Perbandingan Agama Kulliyyah Ilmu Waḥyu Dan Sains Kemanusiaan, dengan kerjasama Quranic Youth Club.

Pihak Pertubuhan Pengajian Islām Negeri Kelantan (PPINK) telah berusaha menterjemahkan lampiran tersebut ke dalam bahasa Melayu sekadar kemampuan kami seperti berikut:

Rencana ini ditulis oleh hamba yang hina, khadam Al-Qurʾān dan ḥadīth: Haji Nik Muḥammad  Salleh bin Haji Wan Mūsā, al-Walī Allāhī, Kota Bharu Kelantan (Malaysia) pada 17 Jun 1970.Selesai diterjemahkan pada 17 Jun 2003 oleh al-Ustāz Haji Luqmān bin Haji ʿAbd al-Latīf, Yang Dipertua Pertubuhan Pengajian Islām Negeri Kelantan dan Haji ʿAlwī bin Haji Nordin.

Al-Imām Walī Allāh Al-Dihlawī: Pakar

Dalam Pelbagai Bidang Ilmu Islām.

    Al-Imām Aḥmad Qutubuddīn Shāh Walī Allāh bin ʿAbd al-Raḥīm dilahirkan pada hari Rabu 14 Shawal tahun 1114H di Delhī. Beliau meninggal dunia pada bulan Muḥaram tahun 1176H. Beliau dikebumikan berhampiran pusara ayahnya di luar kota Delhī. Pusaranya sering dikunjungi.

Bahagian Pertama

Pendahuluan   

Guru kami Shaykh ʿUbayd Allāh al-Sindhī yang wafat pada tahun 1944M berkata: “Dalam penyelidikan agama perlu dilantik seorang imām, kerana zaman kita kini adalah zaman peralihan dari satu sistem pemerintahan kepada satu sistem pemerintahan, dengan tamatnya zaman sistem beraja yang barasaskan sultan. Kini telah bermula zaman kebangsaan dan zaman sistem berparlimen di semua negara sebelah Timur, khususnya negara India setelah teori itu matang di beberapa negara Barat khususnya Britain”.

    “Sesiapa yang mengkaji sejarah dan falsafahnya pasti mengetahui bahawa sekumpulan ʿulamāʾ dan teori mereka telah bersedia untuk menerima sebahagian daripada sistem revolusi republik sebelum kerajaan India jatuh; tetapi malangnya kebodohan kebanyakan golongan yang mencari faedah daripada sistem lama dan propaganda golongan pemodal yang bebas tanpa kawalan telah berjaya menidurkan golongan awam negara kita. Akibatnya tidak muncul kesedaran yang lengkap selepas kejatuhan kerajaan ʿUthmāniyah.”

    Teori republik telah berkembang beransur-ansur di Eropah dan negara-negara sekitarnya. Jadi semua millah telah sedar, termasuklah penduduk negara sebelah Timur seperti Russia, Jepun yang kemudiannya diikuti oleh Turki dan Irān. Mereka tidak meniru negara-negara Eropah dalam bidang ketenteraan, perindustrian dan sistem parlimen. Jika kita mahu membangunkan millah, kita tidak boleh bercanggah dengan Eropah dan pengikut-pengikut mereka. Selain daripada itu kita telah mengalami perkara yang menyusahkan pemikiran kita, iaitu kebanyakan ahli propaganda republik Eropah menolak agama secara menyeluruh. Akibatnya kita kekal dalam kebingungan, kehinaan dan kekejian kerana lewat melaksanakan revolusi. Mengambil sistem mereka secara gopoh boleh meruntuhkan agama.

    Setelah kita penat mengkaji sejarah orang dahulu kita dapat meyakinkan bahawa kita boleh keluar daripada halangan yang mengecewakan atau kebekuan, sedangkan kita amat perlu menentukan seorang imām (mujaddid) daripada para imām agama yang mampu memimpin ke arah petunjuk yang kita dapat ikuti dalam tahap perkembangan revolusi yang melanda kita.

    Satu kesimpulan, yang paling jelas di sisi mereka yang banyak menempuh percubaan gerakan revolusi ini, sebenarnya tidak layak menyandang  jawatan yang agung ini, melainkan orang yang benar-benar arif dan sempurna status makrifat ketuhanannya, muhakik, imām dalam pelbagai ilmu sharīʿat, mahir dalam hikmah amali. Di samping itu dia juga dilahirkan pada zaman pergolakan politik, dia terdidik dalam satu pertubuhan sosial yang wujud semasa tamatnya sistem pemerintahan bersultan. Dia juga pengasas sebuah organisasi yang melaksanakan pembaharuan agama. Beliau mahir dalam pelbagai masalah masyarakat umum dan khusus berdasarkan pengalaman dan penyaksian. Dia yang saya maksudkan ialah Sultan ʿAlamgīr.

    Maka wajarlah kita memuji Tuhan al-Raḥmān sebanyak mungkin kerana Ia telah menunjukkan kepada kita seorang imām yang sudah dinobatkan menepati satu peribahasa ʿArab yang masyhur: “Siapa sanggup menjadi pembonceng, sedangkan kamu menunggang singa”.

    Itulah tokoh imām bagi para imām yang kita pernah petik daripada mereka pelbagai ilmu agama dan ilmu makrifat secara umum dan sejarah masyarakat India secara khusus. Mereka membentuk parti-parti berdasarkan teori-teori imām mujaddid iaitu imām revolusi alaf kedua berdasrkan amalinya. Ijtihad dan jihad mereka tidak terpesong turun temurun, semoga Allāh meredai mereka.

Bahagian Kedua

Huraian tugas-tugas utama mujaddid

Al-Imām Shāh Walī Allāh telah mengakui dirinya sebagai mujaddid alaf  kedua. Pengakuan ini terdapat dalam kitabnya Al-Tafhīmāt al-Ilāhiyyah, jilid 1, halaman 40, beliau berkata, Rasūl Allāh (s.a.w.) bersabda:

ﷲ

“Allāh akan utus dalam umatku selepas setiap seratus tahun seorang lelaki yang memperbaharui untuk kebaikan agamaNya...”  hingga akhir ḥadīth. (Riwayat Abū Dāʾwūd).

    Mujaddid adalah seorang tokoh yang Allāh Taʿālā anugerahkan selonggok ilmu Al-Qurʾān dan ḥadīth. Kemudian dia disaluti dengan keyakinan dan ketenangan sehingga dia mampu menentukan hukum haram, wajib, makruh, sunat dan harus di tempatnya. Dia memurnikan sharīʿat dari pelbagai ḥadīth rekaan, pelbagai kias oleh ahli kias dan menjernihkan sharīʿat daripada tokok tambah. Selanjutnya Allāh mendahagakan hati orang ramai untuk menghirup dan menimba ilmu-ilmu itu daripadanya.

    Perbezaan di antara mujaddid dan wasi ialah bahawa mujaddid adalah ahli ilmu yang berusaha mendapatkan  ilmu daripada ilmu yang zahir itu. Manakala wasi mengambil ilmu itu daripada huraian Rasūl Allāh (s.a.w.) yang kemudiannya diselaraskan dengan ilmu zahir. Di sisi kami, maksud bilangan seratus tahun adalah semata-mata anggaran, bukannya tepat dan dikira semenjak tahun baginda Nabi (s.a.w.) wafat. Orang yang paling dekat yang boleh dianggap mujaddid ialah para ʿulamāʾ ḥadīth yang awal seperti Al-Imam Bukhārī, Muslim dan mereka yang sebaya dengan mereka.

    Setelah aku mahir dengan pusingan hikmah, Allāh Taʿālā memberi tauliah kepada ku pakaian mujadid. Lalu aku mengetahui semua bentuk perkhilafan dan aku tahu penggunaan fikiran dalam sharīʿat adalah taḥrif, dan penggunaan fikiran dalam membuat keputusan adalah sesuatu yang mulia. Tamat.

    Beliau mencatatkan juga dalam kitab Al-Tafhīmāt al-Ilāhiyyah, halaman 124, seperti berikut:

“Antara nikmat-nikmat Allāh ke atasku, bukan niat bermegah, ialah Allāh jadikan diriku juru cakap agama pada zaman ini, penditaNya, panglima, ʿulamāʾ sezaman dan penganjurnya. Lalu Allāh menuturkan di atas lidahku dan meniup ke dalam hatiku, andainya aku turut menuturkan segala zikir yang dipakai oleh kaum (orang ṣūfī) dan sibuk dengan wirid-wirid mereka, maka aku juga turut menuturkan suatu contoh yang seumpama itu dan aku dapat mempelajari semua mazhab mereka”.

    “Andainya aku bercakap untuk menilai tahap-tahap satu kumpulan di antara mereka dan Tuhan mereka, ditumpukan kepadaku bahu-bahunya dan didedahkan kepadaku semua pihak (sudut). Aku dibawa ke kemuncaknya dan aku mampu menguasainya”.

    “Andainya aku bercakap tentang rahsia pancaindera batin (laṭīfah) manusia, aku dapat menyelami lautan  yang dalam, aku dapat menggengam baju labuh, aku dapat memegang butir-butir untaian”.

    “Andainya aku mahu menguasai ilmu jiwa dan tahap pencapaian jiwa, maka akulah bapanya yang sebenar. Aku muncul di hadapan untuk menunjukkan keanihan yang tidak terhingga dan pelbagai keanihan yang tiada harapan untuk mengetahui segala hakikatnya”.

    “Andaikan aku berbicara mengenai pelbagai ilmu sharīʿat dan ilmu kenabian, maka akulah singa penjaga jelumun, penjaga gelanggangnya, pewaris segala khazanah sharīʿat, pewaris kenabian dan penyemak untung-rugi”.

    Shaykh Ubayd  Allāh al-Sindhī raḥimah Allāh berkata: “Pada akhir alaf pertama semenjak Nabi (s.a.w.) berhijrah, lahirlah Mawlānā al-Sayyid Aḥmad Sirhindī raḥimah Allāh pada tahun 971H dan wafat pada tahun 1034H. Beliau terkenal dengan gelaran mujaddid alaf kedua pada zaman Sultan Muḥammad Akbar aʿẓām Maharaja India. Beliau memperbaiki sebahagian sistem masyarakat umat Islām pada zaman itu dan tugasnya hanya disempurnakan pada zaman Sultan Shiḥabuddīn yang dikenali dengan gelaran Shāh Jihan. Selepas beliau, lahirlah keluarga Shāh Walī Allāh, iaitu ayahnya ʿAbd al-Raḥīm. Apabila Al-Imām Shāh Walī Allāh raḥimah Allāh Taʿālā muncul, beliau menyiapkan tugas pembaikan sistem itu dengan sempurna. Maka kami percaya bahawa mujaddid sebenar alaf kedua adalah Al-Imām Shāh Walī Allāh Al-Dihlawī raḥimah Allāh Taʿālā.  

    Adapun Al-Imām Al-Rabbānī Al-Sayyid Aḥmad Sirhindi raḥimah Allāh Taʿālā datang lebih awal untuk merintis laluan kebangkitan Al-Imām Walī Allāh Al-Dihlawī sahaja. Kenyataan ini telah diterangkan oleh Al-Imām Shāh Walī Allāh Al-Dihlawī raḥimah Allāh Taʿālā sendiri tentang dirinya di dalam kitab Al-Tafhīmāt al-Ilāhiyyah, di mana beliau telah menegaskan:

“Sesungguhnya Al-Sayyid Aḥmad Sirhindī memang datang untuk merintis laluan bagi saya, dan saya muncul untuk menyempurnakannya.”

Bahagian Ketiga

Pelbagai Bentuk Kelompok Pembaharuan

Bahagian ini menerangkan pelbagai bentuk kelompok pembaharuan yang dikurniakan secara khusus oleh Allāh Taʿālā kepada Al-Imām Shāh Walī Allāh Al-Dihlawī raḥimah Allāh Taʿālā berbanding dengan tokoh yang sebaya dengannya. Shaykh ʿUbayd Allāh Al-Sindhī berkata di dalam kitab Al-Tamhid  yang disalin daripada Shaykh Muḥammad bin Yaḥyā yang terkenal dengan nama Al-Ḥasan Al-Taymī di dalam kitabnya Al-Yāniʿ al- Jinnī (

    “Sesungguhnya ilmu yang Allāh utamakan dengan dikurniakan kepadanya dan dikurniakan juga kepada orang muʾmin daripada para imām adalah banyak. Lidah menjadi kelu untuk menyebut secara menyeluruh dan kelu sebelum melengkapkannya; tetapi saya akan menyebut sedikit kelebihan yang dibanggakan itu supaya diketahui dengan jelas oleh sesiapa yang sedar dan insaf dan hilanglah semua pengaruh pertimbangan yang menyesatkan. Sebenarnya memang banyak tinggalan orang dahulu untuk diambil peranan oleh orang yang kemudian. Tidak hairanlah, kerana tuah dan nasib turun dari langit dan kelebihan itu di bawah kuasa tadbir Allāh, Ia kurniakan kepada sesiapa yang Ia kehendaki”.

Kefasihan Shāh Walī Allāh Dalam Bahasa ʿArab

Kefasihan beliau dalam bahasa ʿArab tidak boleh ditandingi oleh kebanyakan orang ʿArab yang dilahirkan di luar negara ʿArab. Jika anda mendengar sebutan ʿArabnya yang halus dan indah, anda akan merasa seolah-olah beliau dibesarkan di padang pasir yang didiami oleh Hawazin lama atau seperti beliau dididik oleh seorang perempuan kabilah Banī Tamim.

    Shaykh telah mengisyaratkan sebahagian perkara yang aku sebutkan mengenai penguasaan bahasa ʿArab. Di dalam surat wasiat yang ditulisnya, beliau menggalakkan anak-anaknya supaya berusaha dan berlatih bercakap dalam bahasa ʿArab dan menguasai kemahiran dalam seni sastera. Dalam wasiat itu beliau menyebut kepada anak-anaknya bahawa bahasa ʿArab adalah salah satu kebanggaan keluarga yang boleh mengeratkan mereka dengan penghulu segala rasūl dan menjalin perhubungan yang kukuh dengan baginda.

Kebolehan Shāh Walī Allāh Dalam Ilmu Fikah

Beliau dapat menguasai ilmu fikah mengikut empat mazhab imām yang utama dan rakan-rakan mereka, mazhab para sahabat, para tābiʿīn yang berhubung dengan (fikah) dan pendapat kumpulan fuqahāʾ muḥaddithīn. Lalu beliau bentangkan semua mazhab itu, mengulas, menghurai, menguji, meninjau sumber masalah itu, meninjau punca perselisihan dan pelbagai hujah dan dalil. Beliau membezakan kulit dari isi, membezakan sumsum dari tulangnya, membezakan lemak dan binjul, menentukan cahaya kunang-kunang dari bara api.

Beliau mampu menerangkan ilmu itu kepada rakan-rakannya dengan huraian yang paling jelas. Beliau berjaya membimbing mereka dengan ulasan yang dijurai kepada satu bentuk fikah bersiri yang lebih cemerlang daripada kelopak bunga mawar. Beliau dapat menyembuhkan penyakit (fikah yang tersasul) dan mendedahkan kekaburannya.

Beliau mampu menguasai peranan mereka, menyerahkan kepada mereka kemampuan memilih mazhab mana yang lebih kuat daripada semua mazhab. Begitulah lumrah dan dedikasi beliau memperjuangkan mesej reformasinya hingga beliau kembali mengadap Tuannya.

Shāh Walī Allāh Pakar Dalam Ilmu ḥadīth Dan Āthār

Semua orang mengetahui dengan jelas kemahiran beliau dalam bidang ini jelas seperti cahaya matahari semasa matahari sedang naik satu perempat pertama pada siang hari, bahawa beliau adalah sumber ilmu dan beliau adalah penyelesai masalah.

Beliau berjaya menerangkan kepada orang ramai, menyelesaikan masalah-masalah yang sukar dan  memperkuatkannya, menerangkan hala suluhan semua halamannya, menghapuskan dan mengenepikan semua kegelapan yang menutup (ilmu ḥadīth, kerana umat Islām India berpegang kuat dengan fikah Ḥanafī), menyebarkan panji-panjinya (ḥadīth), menyebarkan benderanya (ḥadīth), memperbaharui batu tandanya (ḥadīth), mengembalikan ilmu ke asalnya sehingga orang ramai menyerah kepada beliau pelbagai kelebihan.  

Beliau adalah yang dipertua muḥaddithīn, pendukung terbaik sunnah sayyid al-mursalīn. Inilah kelebihan beliau yang khusus. Tiada siapa pun bertelagah tentang kelebihannya, walaupun musuh tidak mengingkarinya, malah kelebihan beliau itu diperakui oleh musuh. Apakah tanggapan anda tentang rakan-rakan beliau?

    Tidak pernah berlaku kepada orang dahulu dari penduduk negerinya mengambil berat terhadap ilmu ini seperti yang berlaku kepada beliau dan rakan-rakannya mengenai riwayat dan memasyhurkan āthār di zon-zon yang luas. Allāh tidak takdirkan penyebaran āthār itu menerusi golongan selain daripada mereka. Itulah kelebihan yang Allāh kurniakan kepadanya. Allāh melahirkan melalui peranannya dan peranan para pengikutnya termasuklah para pembawa āthār dan penyalin berita ḥadīth.

    Sebelum beliau sudah ada para ʿulamāʾ besar dan berkaliber yang berjaya dan sibuk dengan ilmu ini. Jasa dan peranan mereka amat beruntung. Semoga dengan mereka Allāh memanfaatkan menerusi peranannya akan lahir lebih banyak kumpulan dengan siraman ilmu mereka.

    Banyak kawasan bumi mendapat faedah, banyak kaum telah diangkat oleh Allāh melalui siraman mereka itu; tetapi ilmu ḥadīth ini tidak dihidupkan oleh murid-murid mereka setelah mereka tiada. Maka āthār mereka terhapus dan lenyap, tiang-tiang pun condong dan roboh, hingga anda tidak dapat melihat sebarang riwayat yang disebut atau diwarisi di seluruh negara India.

    Sebaliknya ayah kepada ʿAbd al-ʿAzīz adalah seperti pedang yang sentiasa disandang di belakang mereka. Dengannya mereka berani menyerang dan bergantung kepadanya. Mereka sering berusaha menuju ke menaranya dan mereka mencari cahaya apinya dan mereka memetik dari cimni (geluk) cahaya itu. “lenyaplah matahari tokoh-tokoh dahulu sedangkan matahari tokoh-tokoh kita terus berada di ufuk yang tinggi tidak lenyap selama-lamanya”.

Martabat Shāh Walī Allāh Dalam Ilmu Tafsir

Satu kelebihan beliau sebagai seorang reformis ialah kebolehan beliau dalam bidang ilmu tafsir Al-Qurʾān dan taʾwīlan kitab Allāh yang tiada tolak bandingnya. Sesiapa yang mengkaji kandungan kitab-kitab dan bersungguh-sungguh membuka tudung wajah puteri-puterinya (pendapat yang masih dara) dan menyerbu sehingga menemui perbendaharan mutiaranya, dia pasti dapat menyaksi banyak habuan yang dikurniakan oleh Allāh kepada beliau dalam bidang ilmu tafsir dan taʾwīl kitab Allāh, penyukatnya padat, cepernya berat. Maka ternyatalah bahawa beliau adalah juru bahasa kitab Allāh yang terbaik, pembantu yang paling setia dalam urusan taʾwīl kitab Allāh. Beliau juga pendedah segala hakikat waḥyu Ilāhī dan segala ayat yang diturunkannya.

    Wajarlah dipulihkan kembali ilmu Al-Qurʾān yang dahulunya mentah dengan membawa airnya (Shāh Walī Allāh) yang jernih dan dimasakkan ilmu ini dengan apinya oleh Shāh Walī Allāh. Sesiapa yang dilumpuhkan oleh kehairanan mengenai tafsir ini, maka (Shāh Walī Allāh) dapat membuka (kehairanan itu) atau kesejukan rahsianya pasti dapat mengembirakannya. Orang yang kebingungan tidak reda dimalukan dengan pendedahan hasil perinsip-prinsip tafsir yang beliau rencanakan, termasuklah suatu kejutan yang beliau sulamkan dengan pelbagai penemuan dan pendapat baru.

    Karya-karya Shāh Walī Allāh dalam pelbagai jurusan ilmu tafisr seperti menerangkan lima ilmu dalam Al-Qurʾān taʾwīlan huruf muqaṭṭaʿat di awal surah, menentukan target pelbagai kisah Nabi (s.a.w.), menyatakan segala prinsip yang timbul daripada kelayakan Nabi (s.a.w.) dan daya penerimaan kaumnya dan berpunca dari pentadbiran yang dilaksanakan sejajar dengan hikmah Allāh yang Maha Mengetahui pada zaman baginda; lalu Shāh Walī Allāh mengarang risalah yang anih dan dinamakannya Taʾwīl al-Ahādīth.

    Beliau menterjemahkan Al-Qurʾān ke dalam bahasa Parsi mengikut gaya ʿArab dari sudut ukuran kalimah, susunan kata-kata bagi mana-mana lafaz umum dan khusus dan selain dari itu. Beliau namakan kitab itu Fatḥ al-Raḥmān Fī Terjemah Al-Qurʾān. Di bahagian tepi kitab itu beliau bincangkan kemusykilan tentang tafsirannya dan beliau menangkis pelbagai kesamaran (dalam bahasa ʿArab itu).

    Kemudian jejak langkah beliau ditiru oleh anak beliau Shāh ʿAbd al- Qadir raḥimah  Allāh Taʿālā (wafat pada tahun 1230H). Shāh ʿAbd al- Qadir menterjemahkan Al-Qurʾān al-Karīm ke dalam bahasa Hindi dengan cemerlang sebagai lanjutan yang dipetik dari lampu yang dipasang oleh ayahnya. Maka terpaparlah terjemahan Al-Qurʾān dalam bahasa Hindi dan Parsi yang menyenangkan orang ramai mencontohi tindakannya atau mencontohi pengikutnya. Maka beliau menjadi orang pertama yang berjaya menerbitkan ilmu (terjemahan Al-Qurʾān) yang amat rapi dan sebagai seorang yang membukukan prinsip seni terjemahan ini. Anaknya Shāh Rafiʿuddīn raḥimah Allāh Taʿālā (wafat pada tahun 1233H) telah mengemukakan beberapa keping emas tulen yang dipetik daripada peninggalan beliau.

Kemampuan Shāh Walī Allāh Mengasas Untuk Pengkajian Ilmu.

Shāh Walī Allāh raḥimah  Allāh Taʿālā telah menyaringkan asas dan prinsip ilmu ini dengan menapis secara menyeluruh. Beliau dapat menentukan induk-induk ilmu ini dengan pendekatan yang luarbiasa. Beliau mencerakinkan semua liku ilmu sehingga hampir pasti beliau benar-benar diberi gelaran “pembina asas dan pembentuk busurnya”. (dinisbahkan kepada ketepatan memanah).

Dalam Bidang Usul Tafsir

Saksi benar menunjukkan kepintaran beliau berbanding dengan ahli dalam bidang ini dengan sebuah kitab yang terkenal bernama Al-Fawz Al-Kabīr Fī Uṣūl Al-Tafsīr.Sebenarnya hanya beliau yang mentahkikkan dan mendalami ilmu ilmu uṣūl tafsir ini, mengeluarkan dadih dari hampas dan membezakan yang tulen dari tiruan. Beliau menyedarkan orang ramai mengenai perkara penting dan prinsip, beliau mendorong orang ramai gemar mencari sebanyak mungkin inti dan perkara yang bernas.   

Beliau membincangkan ilmu yang dinaṣkan oleh Al-Qurʾān, menentukan segala kemusykilan, menerangkan kalimah-kalimah ganjil dalam Al-Qurʾān, menerangkan yang sukar difahami, membimbing supaya mengkaji pelbagai tafsiran para sahabat dan tābiʿīn, menghapuskankan sebarang pertelagahan yang terdapat dalam tafisran mereka, membezakan yang mana benar-benar dinasah dari yang tidak sepatutnya dinasahkan.

    Beliau menimbulkan segala sebab penurunan (ayat) dan andaian ahli tafsir yang kabur dan taʾwīlan yang goyah untuk mentatbikkannya seperti goyangan tali dalam peringi yang dalam dan masalah-masalah lain yang halus dan yang nadir dalam ilmu ini. Semuanya tidak dapat disebut dengan kemas melainkan dengan menatapnya.

Bidang Prinsip Ilmu Ḥadīth

Dalam ilmu ini Shāh Walī Allāh mempunyai jangkauan yang luas. Al-Imām Shāh ʿAbd al-ʿAzīz (wafat pada tahun 1239H) telah menceritakan bahawa Shāh Walī Allāh mempunyai banyak tahkik sebagai penemuan baru yang tidak pernah ditemui oleh orang lain dan penelitian yang halus dan menarik yang tidak pernah dipijak oleh mana-mana kaki kuda yang ditunggang oleh sesiapa.

    Sesiapa yang mengkaji kitab ilmu uṣūl tafsīr dan uṣūl ḥadīth, kemudian mendalamkan pemerhatiannya pada kitab yang dikumpul oleh bapa ʿAbd al-ʿAzīz (Shāh Walī Allāh) atau ilmu yang beliau sebarkan (melalui lisan), beliau akan membuka matanya (pengkaji) di setiap lipatan, beliau menghalakan pandangannya ke seluruh lembah ilmu ini; dia pasti menyaksikan bahawa kita-kitab itu lebih membuka selera di sisi pemabuk dari hidangan khamar.

Dalam Bidang Uṣūl Fikah

Shāh Walī Allāh dikurniakan ilmu uṣūl fikah dengan bungkusannya sehingga beliau dapat hinggap dikemuncaknya yang tinggi. Beliau mampu menyusun mazhab-mazhab yang berlainan dalam kalangan para imām agama, termasuklah ahli mazhab yang berdasarkan fikiran  dan mazhab yang berpegang kepada zahir ḥadīth, kumpulan fuqahāʾ muḥaddithīn. Beliau mengumpulkan semuanya dalam kata-kata yang ringkas dan mudah dihafazkan. Beliau menerangkan perbezaan di antara perkara yang dipertikaikan (mengenai perkhilafan) dan uṣūl fikah yang mulia dengan merujuk kepada sepuluh cara istinbat. Beliau juga menyatakan peraturan menyokong dan menguatkan pendapat (tarjih). Semoga Allāh memberi balasan yang terbaik sebagai seorang pakar uṣūl fikah. Beliau berjaya mengangkat ilmu ini sehingga menjadi mulia semula setelah menara ilmu itu runtuh.

Dalam Bidang Uṣūluddīn

Beliau menumpu perhatian dalam bidang ilmu usuluddin dan pelbagai akidah. Sebenarnya beliau telah menghuraikan jalan ke arah pegangan salaf. Beliau berjaya membezakan gandum bermutu dan gandum bermutu rendah dari pendapat khalaf. Beliau mampu menyatakan perkara yang dipatuhi terhadap Allah sebagai pegangan turus agama berbanding dengan perkara lain yang menjadi tanggapan yang baik dari pelbagai pendapat umat Islam.     Beliau menerangkan bahawa memang wujud ketepatan antara perkara yang difikirkan (maʿqul) dan perkara yang diambil daripada Nabi (maʿthur) dan beliau menerangkan cara untuk membebaskan dari kegelapan (kejahilan) kepada cahaya.

    Beliau mampu menjawab pelbagai kekeliruan yang ditanam oleh ahli falsafah, menjawab pelbagai sangkaan muʿtazilah, mengeluarkan pendapat yang mendedahkan kesalahan golongan Shiʿah dan Rafiḍah, menampal perkara yang mereka carikkan dan mencarikkan perkara yang mereka jalinkan yang meliputi pelbagai masalah yang mereka bawa, meleraikan sesuatu yang mereka satukan di samping mengemukakan pengganti perkara itu dengan menerangkan rahsia agama yang tidak boleh ditemui pada zaman yang panjang melainkan oleh  segelintir orang yang dipilih oleh Tuhan.

Yang demikian kerana orang yang bercakap tentang ilmu ini dari kalangan ahli sunnah sama ada ahli ḥadīth yang gigih menerangkan ḥadīth secara zahir ḥadīth atau ahli kalam yang amat menghalusi dan tenggelam di dalam pemikiran ilmu kalam, atau ahli fikah yang mengambil jalan tengah di antara dua kumpulan, atau ahli zouq (orang yang mempunyai rasa batin) yang menerima dengan tenang mana-mana pendapat yang seimbang dengan perkara yang dijelaskan kepadanya.

Allāh himpunkan dalam dadanya ilmu (dan pengenalan) yang Allāh agih-agihkan dalam kalangan ʿulamāʾ lain, maka beliau mampu membelatkan yang patah, mengisikan yang kosong, menyatukan pelbagai bahagian, membezakan perkara yang bersih dari yang keruh, menjelaskan perkara yang boleh difikirkan dari perkara yang tidak mampu difikirkan, menyatakan perkara yang layak dijadikan ikutan berbanding dengan perkara baru yang mahu dimulakan. Maka kemunculan tariq Shāh Walī Allāh menggabungkan semua panji-panji hidayah. Tiada tariq yang lebih jelas daripada tariqnya dan tidak terdapat tahkik yang lebih sesuai didukung selain daripada tahkik beliau.

Kelebihan Shāh Walī Allāh Dalam Etika Suluk Dan Ilmu Pelbagai Hakikat.

Sesungguhnya ternyata kepada beliau banyak perkara benar yang terbit dengan jelas daripada Tuhannya. Beliau didekati tali yang kukuh. Dengan tali itu beliau bergayut hingga ke anjung kemuliaan dan kebesaran Allāh. Pelbagai rahsia alam ketuhanan (lahūt) menjadi jelas kepadanya, pelbagai cahaya malakūt terpantul kepadanya.

Allāh memuliakan dia dengan jiwa yang bersih dan kudus. Belia bermunajat dengan Tuhan yang menganugerahkan kepadanya kekuatan mendengar keadaan yang sebenar dengan jelas. Maka tidak ada lidah yang lebih mampu menuturkan segala hakikat selain daripada lidahnya. Tidak ada neraca penimbang mata wang nilai makrifat yang lebih tepat daripada timbangan beliau. Maka beliau sememangnya seorang tokoh yang menggabungkan ketiga-tiga jalan, iaitu jalan mendengar, jalan berfikir dan jalan zouq.

Rahsia yang rumit tidak ternyata kepadanya sehingga boleh diterima, melainkan setelah ada orang yang menyaksi persahabatan beliau lebih benar daripada perkara yang difikir dan disalin dan diperkuatkan asasnya dan keperluannya dipenuhi dengan keterangan-keterangan daripada prinsip (uṣūl).  

Semua kitab yang beliau karang dalam bidang ini dan kitab-kitab mereka yang mengikuti jejak langkahnya menjadi hujah yang berkesan dan membuktikan kenyataan itu terang seperti matahari di ufuk langit.

Berhubung dengan etika suluk yang selanjutnya, Shāh Walī Allāh menerangkan jalannya dengan jelas. Beliau menerangkan semua peraturan keempat-empat jalan itu dengan huraian yang terserlah. Shaykh berjaya menegakkan semula tanda-tanda jalan yang telah runtuh dan mencerahkan semula tanda yang terlindung dari lambangnya. Perkara ini jelas bagi sesiapa yang pernah menatap sebahagian karangannya yang masyhur mengenainya seperti Al-Qawl al-Jamīl yang memang benar merupakan penawar bagi pesakit, memuaskan orang yang dahaga dan panduan amali bagi orang yang mencari kebenaran.

Inilah yang mudah bagi saya menyebut dengan senang hati ilmu-ilmu beliau yang saya tahu. Sebenarnya Shaykh raḥimah Allāh Taʿālā telah mengukuhkan amat banyak perbendaharaan ilmu dan ulasannya. Shaykh berusaha dengan gigih dari segi tahkik bahagian-bahagian furūʿ dan sumbernya di tahap yang tidak tertanding dengannya melainkan orang yang dikehendaki Allāh sama ada pada zaman hayatnya atau selepas beliau meninggal. Amat sedikit tokoh yang mungkin menyamai beliau pada zaman-zaman sebelumnya.

Sebenarnya saya tidak mengatakan tiada tokoh ʿulamāʾ yang sama dengan beliau dan sezaman dengan mereka atau sejurus selepas zaman mereka; kerana demi umurku, memang lahir di negara India ramai tokoh dalam pelbagai bidang yang menjadi wadah ilmu, para pengawal agama, para setiausaha, pemegang amanah para rasūl dan sebagai aras tanda kepimpinan dan keyakinan yang berbeza dan berasingan daripada mereka dengan beberapa keistimewaan.

1.    Antaranya, ilmu ini dan ilmu-ilmu lain diisi ke dalam dadanya yang luas. Beliau mengendalikannya dengan hanya mampu oleh pakar penyemak dan pakar dalam bidang ḥadīth yang terdiri daripada tokoh ilmu dalam urusan ini. Beliau dapat menerangkan bab-babnya, mengeluarkan pati dan hampasnya, menguraikan pelbagai tariq yang pernah diguna pakai oleh ahli yang mempunyai ilmu dalam kalangan pengikut mazhabnya. Beliau berjaya menyingkap tirai yang menutup ilmu untuk mereka, beliau berjaya mempermudahkan untuk mereka perkara-pekara yang susah, berjaya melicinkan jalan bukit dan menyusun batu pijak untuk para pemijak.

2.    Antaranya, beliau menyediakan pelbagai masalah, menghuraikan pelbagai hujah, berdalil dengan ibarat ringkas yang diperindahkan dan isyarat-isyarat seni yang mengagumkan di samping tekun mengikuti dasar berkecuali tanpa fanatik kepada sesiapa, tanpa sebarang tekanan, mengutamakan perkara benar yang ditemuinya walau daripada sesiapa jua.

3.    Antaranya, satu kefahaman beliau ialah kefahamannya yang halus dan pendapatnya yang tepat, kerana beliau salah seorang yang tinggi intelligence quotion (IQ) pada zamannya, paling tangkas mencabut busur panahnya dan paling tepat memanah. Beliau dikurniakan minda yang bistari yang menepati peribahasa Arab: “Kalau ia bergesir dengan ranting kayu naba’ nescaya ranting itu mengeluarkan api.” Kebiasaannya ranting kayu zanad yang menyala, seolah-olah dia mendapat ranting pokok yang halus dan berjerabu. Kemudian Allāh lebihkan beliau dengan beberapa kurniaan yang dihimpun sebagai tambahan kepada ilmu-ilmu biasa dan ilmu pemberian yang tidak terhad kepada beliau.

Guru kami Mawlānā ʿUbayd Allāh al-Sindhī berkata: “Sesungguhnya beliau telah diberi pujian oleh ramai ulamāʾ besar yang mulia. Antara mereka ialah putera beliau Al-Imām ʿAbd  al-ʿAzīz, di mana beliau berkata di dalam Tuhfah (hidayah). Wajarlah dikatakan tentang diri Shāh Walī Allāh bahawa dia adalah satu dari tanda-tanda kebesaran Allāh (s.w.t.) dan satu dari beberapa mukjizat Nabi (s.a.w.)”.  Naʿim Allāh, rakan utama Shaykh ʿUbayd Allāh al-Sindhī berkata: “Sesungguhnya beliau adalah walī yang terbesar yang menguasai ilmu zahir dan batin.” Seterusnya Naʿim Allāh melaporkan tentang gurunya yang menyebut pelbagai kelebihan dan kesempurnaan Shāh Walī Allāh, yang beliau tidak mampu memuatkannya di sini.

    Demikian juga Shaykh Ghulam al-Dihlawī seorang sahabat beliau yang ternama berkata: “Sesungguhnya ayahnya ʿAbd  al-ʿAzīz telah memberitahu satu tariq baru dan mempunyai jalan yang istimewa dalam mengtahkikkan pelbagai rahsia makrifat dan ilmu-ilmu yang anih. Beliau seorang ʿulamāʾ rabbānī. Agaknya tiada orang yang sebaya dengannya yang termasuk dalam barisan ṣūfī yang muhakik yang mampu menghimpunkan ilmu zahir dan ilmu batin, mampu membicara ilmu-ilmu baru yang hanya dibincang oleh beberapa tokoh terbilang.” Tamat.

    Saya berkata, inilah beberapa perkara yang Allāh (s.w.t.) khususkan kepada Imām Shāh Walī Allāh al-Dihlawī raḥimah Allāh Taʿālā berbanding dengan rakan-rakan yang sebaya dengannya. Beliau lengkap dan jelas seperti matahari di ufuk yang tinggi. Dia berhak digelar “Imām bagi semua imām” atau ketua reformasi alaf kedua Hijrah.

    Raḥimah Allāh Taʿālā telah diberi nama oleh sekumpulan ulamāʾ besar India dan lain-lain dengan gelaran ‘Al-Imām’. Antara mereka ialah puteranya Shāh ʿAbd  al-ʿAzīz raḥimah Allāh Taʿālā. Beliau menyebut dalam kitabnya yang berjudul Bustan al-Muhaddithīn. Haḍrat Shaykh dan tokoh ikutan kami dalam semua ilmu dan semua urusan Shaykh Walī Allāh al-Dihlawī..” tamat.

    Shaykh Muḥammad ʿAshiq raḥimah Allāh Taʿālā berkata dalam mukaddimah kitab Al-Khair ul-Kathīr dalam bahasa Parsi: “Tokoh teragung dari para muhaddithīn, walī pada zaman ini, lidah Allāh Qutubuddīn Aḥmad Al-Fayaḍ Walī Allāh”. Tamat.

    Al-Sadrus Shahīd Al-Imām Shāh Ismāʿīl al- Shahīd raḥimah Allāh Taʿālā bekata di dalam kitabnya: ʿAbaqāt “Tokoh yang paling utama dari para muhakik dan para ‘mudakik’, yang menjadi pegangan para hakim, imam para arif, tokoh yang paling tahu dalam kalangan mereka terhadap Allāh ialah Shāh Walī Allāh. Semoga Allāh curahkan kepada kita serba sedikit keberkatannya.” Tamat.

    Mawlānā Shaykh al-Hind Maḥmūd al-Ḥasan al-Deobandī raḥimah Allāh Taʿālā berkata di dalam Muqaddimah Terjemah Al-Qurʾān : “Hujah Allāh ke atas seluruh ʿālam al-Shāh Walī Allāh ...” Tamat.

    Demikian kami dapati sebahagian ʿulamāʾ di luar India menamakan Al-Imām Walī Allāh al-Dihlawī dengan gelaran “Al-Imām” seperti al-Allāmah al-Dimashqī raḥimah Allāh Taʿālā di dalam kitabnya “Al-Fatawa Fī al-Islām” Al-Imām Walī Allāh al-Dihlawī. Tamat. Al-Sayyid Murtaḍa Al-Zabidī pengarang kamus Ta’rifat dan pensyarah kitab Ihyaʾ ʿUlumuddīn yang merupakan murid Shāh Walī Allāh al-Dihlawī raḥimah Allāh Taʿālā.

    Wajarlah dikatakan bahawa bahawa tajdid Al-Imām Walī Allāh terhadap ilmu agama dalam alaf kedua Hijrah ini memang diakui dan diterima oleh para ahli ilmu  ʿajam dan  ʿArab.

    Itulah kelebihan yang Allāh kurniakan kepada sesiapa yang Ia mahu, dan Allāh mempunyai kelebihan, Maha Agung.